’Arikakay

I ngata^ no niyaro’ toya Parik hananay a lotok, ira itira a moko^ koya tata’a:kay a ’Arikakay, cisatima’ cangra, mararid midokdok a tayra i niyaro’ no Pangcah a mirawraw, mikari’ang. Orasaka, mawoc ko cifonosay no selal, do^doen nangra ko nipasifana’ noya kawas no riyar, o porong ko malo pana’ ato ’idoc nangra, saka malowid nangra koya ’Arikakay. Onini ko sakaira no "miladis” hananay a lekakawa^ no Pangcah to mihecahecaan, o todong to sapiaray toya midamaay a kawas no riyar -- ci maciwciw.

巨人阿里嘎該

在部落附近的巴力克山上，住著叫做阿里嘎該的巨人，會法術的他，經常騷擾阿美族人，甚至造成危害。於是，族人依年齡分層組織勇士隊，並遵照海神的指示，使用布隆箭攻打，成功擊退巨人。為此每年舉辦海祭感念海神的相助。

Miatungusu

hlimaruaru cucu’u Hla’aluana kavurua Hlasʉnga. akuaisa cucuHla’alua tumua micikiri. tam takuliacʉ tʉkʉisa kavuruana. kuhlaisai hlipiracaucaua anaʉisa takiarʉna uvura hlakana’ana. cucutahlana taratʉahlʉ takiarʉ laihla usua pakipuhlu kuparaiaiahlʉ a siarasingasinga hla manganʉ. rumiacu a cucu’u tahlana Hla’alua mara’ihlicu langica takacicihli. kuhlaisai marucu a Miatungusu kani’i.

聖貝祭

拉阿魯哇人曾與小矮人一起住在日升之地，當拉阿魯哇人要離開時，小矮人覺得很傷心，並將珍藏的聖貝送給了他們，族人得到的十二個聖貝分別代表不同的祝福和力量。拉阿魯哇族人便開始將聖貝奉為自己的神，自此有了聖貝祭。

Mikongu

miaa miana cenana, ’una cani cenana ka’anʉ musutampʉ kʉkʉnʉa cau. ’una tacini cau Kanakanavu na rʉmʉrʉ tikirimi kʉnʉa, surumu matapari’i na to’unaa Tapucarake tarako. patimanʉngʉn Tapucarake ’apakʉnʉ, tumatuturu ’inia makananu mumumʉkʉ. miaa tia cu aratʉkʉnʉ movua pa ’inia rapʉ vina’ʉ. imua noo matirupangʉ cu marivina’ʉ, musu’ʉvʉ na kakangca parasingsing, musu’ʉvʉ kangvang na Tapucarake nimovua kʉkʉnʉa, tamu vina’ʉ cu kisʉʉn sua nguani.

米貢祭

在遠古有一年食物匱乏，有位卡那卡那富族人在野外尋找食物時，意外陷入小矮人所住的坑洞裡面。小矮人熱忱地接待他並教他農作，當他離開時還贈送小米種子。自此每當小米收成後，感恩上蒼庇佑，也感謝小矮人贈送食物來源，並稱他們為小米之神。

sisil

Asaw bi gmaaw bukung kmlawa ka qbhni nii, kika muda psdka hmjil btunux paru quri isil, ana muda empsdka ka paru hnigan qbhni uri, ida unagt biyax na hmjil btunux paru, ima na mkla asi lu spowda tgbayu bi hnigan Sisil. Smtama brax na brah ni pahing, wada dmgiyal kana qbhni ni. Wada dhuq mhaqul btunux paru. Snhiyi balay ka rdrudan, Yasa balay bi thngayan brax utux rudan ka hiyi niya msa.

靈鳥

鳥群們為了選出領袖，舉辦了搬移巨石的競賽，比賽中連身型較大的鳥類，都無法移動巨石，沒想到卻由嬌小的靈鳥，憑藉著胸部和翅膀的力量，擊敗了所有的禽鳥，成功搬運了巨石。長輩們相信，這是因為牠的身體具有神靈的力量。

Kari snruan pusu qhuni

Niqan kingan dgiyaq gaga mhiyu mhru kska ddgiyaq dowlas mtutu hiya, kiya ka hnigan dgiyaq bbuyu nii ur dmka o saw btasil ni uxay uri o saw bi qtaan paru ghuni ka pnhnyugan na pnsnakan kneudus niya. Wada naq maa psepbriyux Utux Bgihur ka hyaan da, niqan kingan jiyax ida mssliyug paah bunuhun hiyaan ka dha Utux Tuxan ksun snaw ni qrijil han, tmequli egu bi tnhlang knxalan lqlaqi ka dhiya dnii, kiya ka kiya ni wada mdudul tnbalay kprana maa ksun Seejiq Truku ni Sediq Toda ni Seediq Tgdaya ka dru pnyahan rdrudan sbiyaw. Saw ka hnigan “Paru qhuni”nii ur yasa wada dha ngaran maa Etutux qtaan ka hneyugan Rsesjiqul ni uri da.

樹生傳說

相傳在中央山脈中有一座白石山，山中有一個半面為石質，另一個半面則為木質的大樹，其精化為神，有一天從樹幹中走出男女二神，他們繁衍許多後代後，成為賽德克族德固達雅人、德鹿谷人及都達人等三群的祖先，「大樹」也成為賽德克族祖神的象徵。

hongu Utux

babaw hnuqil cquliq Tayal lga musa krkax kryasan sa hongu Utux qabax, trang eta ptcingan ssuna ga, baq mhtuw qutux hongu Utux, qabax tninun na Tayal ga musa pstnaq phux qa Utux nqa krkax kryasan naha hongu Utux, nanak kahun mqyuhum ro mshoyu na inlungan ro glux klahang gaga na cquliq ga hoyay krayas hongu Utux pstnaq ki bnheci kya. ini krayas pcpngan na pnhux qa tninun ga, musa mhutaw bcilung sa iyik hongu ro qtamun tyaba na qbibing.

彩虹橋

泰雅族人死後的靈魂都將經過彩虹橋，當生命走到盡頭時，會出現一道彩虹橋樑，每個靈魂都必須經過彩虹橋的審判，只有勇敢、正直並且遵守gaga的人可以通過彩虹橋與祖靈相聚。而沒有通過審判的靈魂，則會掉落橋下深淵被大蛇吞噬。

Sinpatumantuk ki buan

Matuqabasang nga dusa’ a buan, mabaqec sala ka diqanin. Heza’ madengaz madas si uva’az munludun namanaq qi vali. Panaqun nai ka vali ka tenahanun mata’, min’unin ka vali ka buan. Musbai nai ka damu’un ni baun, taqu’an ni buan tu makua kukuza, latuza’ a Bunun kapimopa sintaqu ki buan tau tu samu, min’unin icia Bunun tu isluluc’an.

月亮的約定

太古時天下有兩個太陽，大地炙熱難耐，有一對父子便決定要射下一個太陽。後來太陽的眼睛被射傷，逐漸變成月亮。為了保住性命逃回部落，父子倆許下承諾，和族人將會遵守月亮提出的三個戒律，也成為布農族歲時祭儀的由來。

nisasanu na tu pennu

nisasanuan yau paqenaneme lazat na kebalan mai satawaR temibuq ti ta lazingan, alan na pennu mawtu ta ussiq mai tu qaqanan ay lawlaw, melaydaw lazat na Raqit, pameng ma temayta tu pennu naquni pitemawaR, kulukuzan na ya pennu qeman tu suway na lazing seRay zuma ay binnusa ay, Raqana binnus ti qaniyau. mewanay tu pennu, semanu ti tu lazat na Raqi qasukaw peman tu pennu.

海龜傳說

傳說有一名噶瑪蘭族人不小心落海，被海龜救起後來到了一座沒有食物的無人島，苦惱的族人只好觀察海龜的日常，跟著海龜吃海草和其他生物，因此存活下來。為感謝海龜的恩典，便立下族人不可以吃海龜的規定。

semungal pakasemangal kana kuraw i Drarungaw

asuwa driya, kadri Puyuma kana drekalr kadru a misasa tu temuwamuwan lra kana Arasis. i Patakiw tu ngalad. salaw mutungaingai dratu makudayan. salaw lra dradru adri inaba tu kakaraw aw tu bauyaw muka i Sanasan. matrangis kana wawariwari i, tu lramanaw dra matrina dra kuraw i Drarungaw tu ngalad. tu puisatraw kantu drakur aw tu atedranay muruma. driyama, palru garem kana aamiami ane meredek na wari i, mukuwa i laliyaban semungala pakana kane Drarungaw tu mainayan kana Arasis.

向大魚報恩

從前卑南族南王部落的阿拉西斯氏族，有位出名愛搗蛋的祖先，名叫巴塔吉烏。因為行為惡劣被族人放逐在蘭嶼島，傷心的他受到天神憐憫派來一隻大魚載他渡海回家。自此每年阿拉西斯氏族的成年男子，都要到面向蘭嶼島的海邊，祭謝大魚的救命之恩。

tatala no tao do pongso

mian so matengeng a asa ka karam, pivaliowen no tao do to a tao, kapeygegcin na sia do teyrahem. mian rana do teyrahem am, mapehza so raroa so ikakaroan a tao, kangay da rana somdep do tozan no ranom a azcip do teyrahem, ori o ili no karam a tao ang. kananao na sira a mamariparing so tatala. pazimanen na jira o ikapia no niparing a pangahahapan, akmam so pasiciwnongan no miaven do vahay o vazavazay a pisidongan, apzatan o kahasan, ikanig o iciatatao a ka no pangozayan o iweywawalam no tao. ori niyan na rana no pia pimasaodan no iweywawalam no tao do pongso, ya vangovangonen no matatapil a ya ipangahahap do karakoan no awa a tatala.

達悟拼板舟

上天派下一隻聰明的老鼠，化身為地底人，帶領十二位雅美族人沿著水洞到地底下的家鄉。傳授族人造船精良技術，叮囑成功關鍵必須男女分工合作、尊重自然與遵守倫理禁忌。從此，雅美族人重新建立屬於自己的生活文化，並且打造出美麗堅固實用的拼板舟。

esvʉta no tiftunga na tʉ’sʉ

ne noan’o, osi la tapʉta no tungeoza na c’oeha, ko’ko mohcu etʉpʉ ‘e hpʉhpʉngʉ, mohcu mozu toe’usnu ne patunkuonʉ ‘e cou. ne mio, osi nana tifkica no yongo na pucku no tungeoza, moso tamiezuhu na tungeoza homo angu congo hocu poa mohpeapo na chumu. ho mohcu epeapi na chumu, tec’u mongoi ne patunkuonʉ na cou ho ea note yoni ci hosa, ohe tiftunga nomo nat’ohaesa na nia tʉ’sʉ, tena la peela humi honci yʉpteilʉ no ta’esi.

折箭之約

很久以前，巨鰻擋住了河流出口，導致水勢高漲，族人們只能往山上逃難。這時有一隻巨蟹用螯夾了巨鰻，巨鰻痛得翻身後讓河道終於疏通。經歷水災後族人要離開玉山尋找領地，有兩位兄弟在離別時將弓箭折成兩半，希為日後相認的信物。

mapuzipuzi lhkaribush a qnuan a lalawa

pungkawakawash maqa amakalawa sa Tungkariri Lus’an, Thau miaqay musuun muribush, ianan tata wa muribush, mriqaz latata mapuzipuzi lhkaribush a qnuan a bahi, miarain mintamar qmaqutilh numa makaparaw sa hudun, Thau ungktuan sa mathuaw lamaqitan a Zintun, alhkananai a pruq, numa malalawa sa inai a pruq mzai “Puzi” , malalawa puzi maqa amangqtuqtu sa mapuzipuzi lhkaribush a qnuan shmurawath sa Thau shaunanai.

白鹿傳奇

每年為了舉辦祖靈祭典，邵族人總會一起出獵，在某次的狩獵途中，發現一道白鹿身影，在不斷追逐白鹿的翻山越嶺下，族人尋找到美麗豐饒的日月潭，決定在此定居，並將此地方稱作「普吉」，白色喻意，以感念白鹿的指引。

palamal

mizateng tu 1878 a mihcaan u pidebung nu kukung i Takubuwan a nikapades.sakaizaw nu kababalud nu katuuday patatenga’atu micunus tu icelang mapulung a mizateng. u laylay milisin sa kilulen ku i tawyaay atu masinanutay a laylay hay malacacay ku piazih tu nakamuan.u nikakakilul tu lisin sa: mihalhal tu Di’tu, milunguc, misaliyuk, mibetik, padungus tu Di’tu. atu mahizaay “na i lamal a mapatay, a i lamal a mauzip” satabakiay a sausi papalekalen a lalangawan kuyni a kawaw.

火神祭

紀念1878年達固部灣戰役的歷史族殤，更具有凝聚民族認同與強化集體記憶。祭典儀式以傳統形式及嚴謹程序為共識原則，依序為：迎神、祈福、繞境、祭神、送神，並且象徵「因火而亡，也因火重生」的文化復振重要意涵。

paSta’ay kinbazae’an

hayza’ ’aeahae’ hahila:, ray SaySiyat ’asang mowa:i’ ila ka ’ima ’okik ’ibabaw mae’iyaeh, honsaboeh kil SaySiyat rowaSek, noka SaySiyat ro:on koSa’en “ta’ay”. lasiya ra:am tal’oemaeh ma’ tomortoroe’ ka SaySiyat nom mamowa’ ka Sinorater kinra:aman, ’oka’ ila o! SaySiyat ’aewhay ’awan hila ta’ay Sa’ tomililih ka minminkoringan, ’isa:a’ noka SaySiyat lata’ay pakSaehae’en ila ray wasal, roSa’ ila nanaw tatini’ koko’ ta’ay, bi:il ila lasiya ’am rasiwazay ila ki SaySiyat, pa’alowa’ ka SaySiyat Sa’, “moyo ’aring ’isahini ’am ’aewhay ila ka kin’i’iyaeh, So: ’am pakarowa’ hila koko’ ta’ay ’inimon, ma’ sa’sa’ih ka tinal’oemaeh moyo oy paSta’ay” , pahahter ka hini ’aehae’ howaw, ma’ ’am pakayzaeh nimon SaySiyat ka kin’i’iyaehan.

巴斯達隘傳說

有一天，遷來一群身材矮小的新鄰居，賽夏族人稱作「達隘」。農耕精湛的達隘教授族人種植知識，因賽夏族人誤解達隘騷擾賽夏婦女，讓族人從敬重到設計消滅達隘，倖存的達隘對此下了詛咒。自此，每年舉辦巴斯達隘祭，虔誠祈求原諒，化解彼此恩仇，追求族群和諧。

Abubulru ki Lrikulaw

Ikay ki tasangiliilukane ki Lrikulaw, kudra mababetake ka sawvalay lakidringay ku baavane ku kadaengane taikaiyane cekecekele, ku Lrikulaw lamialri balibali ki sakacekele, kaipudadaane ki labadha mucekele. Sakaulaynga lapasulusuludrunga ku Lrikulaw, ku sakacekele lamalra iniane pasiulri mubalriw, si pangicaeme kebere iniane, kiaseaseasene ku tapasikaiyane ini si kipusaw iniane, ku Lrikulaw laarucucubungu takupiale latakukavalringivingivingi papulrilrikudru masiasirare, laapaitiituku si muadringi ki angatungatu kaiadreelanenga.

雲豹的故事

在雲豹引路之下，魯凱族兄弟找到了新的居住地，雲豹也守護著族人，不讓外敵入侵。多年後雲豹逐漸衰老，族人將牠送回故鄉，並緊緊擁抱牠，感謝牠的付出並與牠告別，雲豹往前走了幾步不捨地回頭望了望，便跳進山林中消失。

qudjidjilj a maca na palji

nu sepatarev tua qudjidjilj a maca na palji, macay a nanemanemanga. marekutj tjaimadju a tja sikataqaljan, ljakua namasalu aravac uta tua sipaljakevan nimadju a taqaljaqaljan. ika namakinemenem piniseleman a qemeci nua qalja azua palji, azua macidilj a kaqaliyan nimadju namasitaljimuzavan a qemilja tjaimadju. azua kinaizuanan a qemilja ta zua palji cemuvuq tua taqapuluan a saviki, sa venangalj tu kakudrakudraljan a saviki maya kinasanguaqan, matu avananga zua a qudjidjilj a maca na palji, a paljelalailaing tua tja qinaljan.

巴里的紅眼睛

只要被巴里的紅眼睛看到，所有生物都會死去。大家既害怕他也感謝他保護族人。沒想到有天敵人用計殺害巴里，他唯一的朋友傷心地埋葬巴里，沒想到埋葬巴里的土地長出了檳榔樹，一顆顆好吃又大的檳榔，就像巴里的紅眼睛，繼續守護部落。

版權說明，本作品依據著作權法第52條規定，合理使用/參考下列著作：

• 台灣原住民的神話與傳說（1）：泰雅族、布農族、鄒族（幸福綠光股份有限公司）
  
• 台灣原住民的神話與傳說（2）：阿美族、卑南族、達悟族（幸福綠光股份有限公司）
• 台灣原住民的神話與傳說（3）：魯凱族、排灣族、賽夏族、邵族（幸福綠光股份有限公司）
• 賽德克族神話與傳說（晨星出版社）
• 原住民族委員會網站－原住民族16族簡介
• IPCF-TITV原文會原視YouTube頻道－特殊叫聲辨吉凶!太魯閣族靈鳥〝神力鳥sisil〞傳說
• 原視界Indigenous Sight網站－從語言和海洋出發（原住民族文化事業基金會）
• Iraraley朗島部落鄉親協調同意本基金會非營利教育目的合理使用